الگوی علوی در معماری

به مناسبت ایام شهادت مرد مردان تاریخ انسانیت حضرت مولی الموحدین امام علی (ع) Ùˆ شبهای قدر برنامه این هفته سفید شنبه ها – ویژه معماری اختصاص داشت به موضوع جذاب Ùˆ کنجکاوی برانگیز معماری در حکومت علوی Ø› Ú©Ù‡ قرار بود در گفت Ùˆ Ú¯ÙˆÛŒ دکتر امیر محمدخانی با مهمان برنامه دکتر مهدی حمزه نژاد مورد بحث Ùˆ بررسی قرار گیرد . دکتر حمزه نژاد با سابقه تحصیلات حوزوی Ú©Ù‡ دکترای معماری خود را نیزاز دانشگاه علم Ùˆ صنعت گرفته Ùˆ ده ها پژوهش گوناگون در زمینه بحث سفید این هفته از او تاکنون به زیور طبع آراسته شده Ø› در آغاز با ذکر این Ú©Ù‡ سخن گفتن از بزرگی چون حضرت علی (ع) دشوارترین کار دنیاست Ø› با اشاره به کتاب تشیع علوی Ùˆ تشیع صفوی دکتر شریعتی Ú©Ù‡ الگوی اولیه حکومتداری با الگوی علوی را به محک مقایسه با الگوی آرمانی خود آن حضرت گذاشته این نکته را الزامی دانست Ú©Ù‡ نظام اسلامی ما این مقایسه Ùˆ قیاس میان داشته های فعلی مان در تمام زمینه ها را با الگوی علوی باید چراغ راه Ùˆ سرمشق حرکت قرار دهد . ÙˆÛŒ در ادامه گفت : متر تشیع علوی متر دقیق ØŒ حساس Ùˆ سختی است . در 5 سال حکومت امام این الگو به طور کامل امکان اجرا نیافت Ùˆ به دلیل زمان محقق نشد . مردم زمان هم زیر بار تحقق آن نرفتند Ùˆ در واقع آن الگو ناقص رها شد . در سخنان اول امام علی (ع) امام از کارهایی Ú©Ù‡ خواهد کرد با عنوان انقلاب عقلانی نام برد Ùˆ وعده تغییر تمام شاخص ها Ùˆ صورت های ظاهر را داد . به هر حال زمان تحقق تمام الگوی علی فراهمنبود اما Ù…ÛŒ توان کلیتی از آن ترسیم کرد Ùˆ مهم ترین ویژگی آن را تقابل تام Ùˆ تمام با الگوی اموی برشمرد . این جانمایه نگاه الگویی علی (ع) در تمام جوانب – ایشان شخصیت جامع الاطرافی بودندکه در هر زمینه ای علم کافی داشت – Ù…ÛŒ تواند باشد . دکتر حمزه نژاد در ادامه بحث با مثال آوردن از نظرات حضرت علی در مکان یابی شهر جدید بصره در دوران خلیفه دوم جامعیت Ùˆ عالمیت حضرت را دارای قابلیت الگوسازی برای امروز دانست Ùˆ  ضمن اشاره به بهره برداری صفویان از الگوهای امام علی (ع) به میدان نقش جهان اصفهان اشاره کرده Ùˆ آن را به دلیل این Ú©Ù‡ مسجد ØŒ بازار Ùˆ دارالاماره را در نسبت معناداری با هم در کنار هم قرار داده مظهر حاکمیت دینی قلمداد کرد . دکتر مهدی حمزه نژاد در توصیف ویژگی های شهر علوی با ذکر خطبه ها Ùˆ حکمت هایی از امام بزرگوار حقوق اجتماعی ØŒ حرمت انسان Ùˆ محیط زیست را چند نمونه از ویژگی های مدنظر آن حضرت برای شهر علوی نامید . ÙˆÛŒ سپس تعریف جدیدی از انسان Ø› علم Ø› عقلانیت Ø› شهر Ø› معماری Ø› محیط Ùˆ ... بر مبنای ظرفیت محوری را از جمله تاکیدات موکد حضرت علی (ع) در زمان کوتاه حکومتش عنوان کرده Ùˆ با اشاره به حکمتی از آن حضرت با این مضمون Ú©Ù‡ به شهر بزرگی برو Ú©Ù‡ تو را حمل کند (رشد دهد ) این حکمت را مهم ترین الگویی دانست Ú©Ù‡ در شهرسازی باید به آن استناد شود . دکتر حمزه نژاد با ایراد سوالاتی در این باره Ú©Ù‡ آیا شهرهای امروز حرمت انسان را Ù†Ú¯Ù‡ Ù…ÛŒ دارند Ø› آیا برج های سر به فلک کشیده با اشرافیت به خانه های مردم آسایشی برای زیستانسان ایجاد Ù…ÛŒ کنند Ø› آیا شهرهای امروز ظرفیت فرد را ارتقا داده Ùˆ باعث رشداو Ù…ÛŒ شوند Ùˆ ... عنوان داشت Ú©Ù‡ اگر علی در زمان حال حضور داشتند به نظر شما Ú†Ù‡ پاسخی به این پرسش ها Ù…ÛŒ دادند ØŸ

این دانش آموخته علوم حوزوی پاسخ پرسش های بالا را بهترین مبنا برای قیاس میان شهر علوی و شهرهای مدرن فعلی دانسته و باذکر مثال از معماری سنتی معماری حال حاضر را بی بهره از ارج و قرب و اجر همسایه و مخل آرامش و آزادی و رفاه ساکنان محدوده شهری امروز نامید ...

در بخش های پایانی برنامه دکتر مهدی حمزه نژاد به طبقه بندی مساجد به دو گونه خوب Ùˆ بد از دیدگاه پیامبر Ùˆ امام علی اشاره Ùˆ مسجد بد یا ضرار را مسجدی با ظاهر زیبا نامید Ú©Ù‡ باعث تفرقه Ùˆ رقابت های ریاکارانه Ù…ÛŒ شود . ÙˆÛŒ با اشاره به این Ú©Ù‡ حضرت علی (ع) حداقل 4 مسجد را در کوفه تخریب Ùˆ بازسازی Ùˆ در واقع ساده سازی کرده Ø› توجه به ظواهر مساجد را عامل دوری مردم از عالمان دینی نامیده Ùˆ دلیل برخورد Ùˆ ساده سازی حضرت با مساجد زمان خود را همین نکته عنوان کرد . این کارشناس معماری Ùˆ علوم دینی در پایان با اشاره به تخریب Ùˆ بازسازی مسجدالحرام Ùˆ هر Ú†Ù‡ عظیمتر Ùˆ باشکوه تر کردن آن را Ú©Ù‡ توسط آل سعود در حال انجام است مصداق عینی الگوی اموی در ضدیت بنیادین با الگوی علوی عنوان کرد ... 

لینک دانلود